Trauma wordt meestal gezien als een bijzonder heftige, ingrijpende gebeurtenis die iemand zelf heeft meegemaakt en zelf mee moet zien te dealen. Maar wist je dat steeds meer wetenschappelijk onderzoek aantoont dat trauma ook tussen generaties kan worden overgedragen?
Dit betekent niet alleen dat we emotioneel of psychologisch beïnvloed kunnen worden door de ervaringen van onze voorouders, maar ook dat de gevolgen van trauma in sommige gevallen diep in onze genen opgeslagen ligt en daarmee doorgegeven kan worden van ouder op kind.
Het bewijs in je genen; Epigenetica
Het concept van epigenetica onderzoekt hoe omgevingsfactoren, zoals stress of trauma, invloed kunnen hebben op genexpressie, zonder de genetische code zelf te veranderen. Wetenschappers hebben ontdekt dat ervaringen van onze voorouders - zoals oorlog, armoede, misbruik of verlies - een effect kunnen hebben op de manier waarop onze genen zich uiten. Dit betekent dat trauma niet alleen door familieverhalen of herinneringen kan worden doorgegeven, maar soms ook letterlijk via onze biologie.
Wat verandert er dan op genetisch niveau?
Een bekend onderzoek naar de invloed van trauma op genen is het onderzoek van Rachel Yehuda, waarin ze de epigenetische effecten van trauma bestudeerde, specifiek bij overlevenden van de Holocaust en hun nakomelingen. In dit onderzoek werd gekeken naar de epigenetische veranderingen in het FKBP5-gen, dat een rol speelt in de stressrespons van het lichaam. Yehuda ontdekte dat Holocaustoverlevenden en hun kinderen epigenetische veranderingen vertoonden in dit gen, die mogelijk verklaarden waarom ze een verhoogd risico hadden op het ontwikkelen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) en andere aan stress gerelateerde aandoeningen.
Een ander beroemd onderzoek werd uitgevoerd door McGowan en zijn collega's. Zijn onderzoek keek naar de invloed van kindermishandeling op epigenetische veranderingen in het GR-gen, dat betrokken is bij de regulatie van de stressrespons. Zij ontdekten dat mensen die als kind misbruikt waren, epigenetische veranderingen vertoonden in dit gen. Deze veranderingen waren gekoppeld aan een verhoogde gevoeligheid voor stress en een groter risico op het ontwikkelen van psychische stoornissen zoals depressie en PTSS later in het leven.
Wat betekent dit voor toekomstige generaties?
Er is dus steeds meer bewijs dat trauma op verschillende manieren invloed kan hebben op genexpressie en dat de effecten hiervan langdurig kunnen zijn, zelfs voor toekomstige generaties.
Het dragen van het trauma van je familiegeschiedenis kan zich uiten in verschillende vormen: van onbewuste angsten of gedragingen tot het ervaren van emotionele reacties die niet altijd goed te plaatsen zijn. Je kunt bijvoorbeeld het gevoel hebben dat je ergens bang voor bent, zonder te begrijpen waarom, of je kunt bepaalde gedragingen vertonen die lijken op die van jouw voorouders die je nooit hebt gekend.
Ben je met zo'n genenpakket dan gedoemd voor het leven?
Zeker niet!! Want de kracht van bewustwording is groot. Door je bewust te zijn van jouw legacy, kun je patronen doorbreken. Het erkennen van het familietrauma kan helpen om heling te vinden, zowel voor jezelf als voor de volgende generatie. Therapie, mindfulness, en andere (intergenerationele) traumagerichte interventies kunnen helpen om de impact van dit erfelijke trauma te verminderen.
Als we begrijpen dat trauma niet alleen persoonlijk is, maar tussen generaties kan worden doorgegeven, kunnen we het in een breder perspectief plaatsen. Het geeft ons de mogelijkheid om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen genezing en daarmee die van onze familie.
Genen zijn niet alles bepalend. Onze keuzes, therapieën en onze bereidheid om te genezen hebben de kracht om de legacy van trauma te transformeren. Dit besef geeft niet alleen hoop, maar ook de kracht om te stoppen met het doorgeven van generaties lang onbewust leed.
Heling begint áltijd bij jezelf en heeft impact op toekomstige generaties.
- Yvonne Elzas, GZ-psycholoog en Eigenaar De Legacy Video
Ervaring leert dat samen met een GZ-professional het leven doornemen een helende werking heeft, rust creëert en nieuwe inzichten veschaft. Wil jij jouw dierbare en familie op een unieke manier de kracht van reflectie laten ervaren? Vraag dan een Legacy Video aan en Klik hier
Want je geschiedenis kennen, is jezelf kennen.